Salvete omnes. Post scriptum primum meum, me velle cogito ut alium scriptum scribam. Sicut scriptum primum meum, hoc est non de re gravi, non de re seriosa, sed de omnibus quas in vita mea invenio.
Multo cogito nuper de vita mea. Non iuvenis sum, ergo opinor naturalem esse hominibus aetatis meae ut de tale re multo cogitent. Quid agam? Quid faciam? Ad qualem finem vitam meam adferam? Pro quo vivendi sumus? Hae sunt quaestiones quas homines rogare solent. Quid est responsum iis? Fateor me nescire. Scisne qualem responsum dare, si aliquis te rogat? Si scis, felix es. Certe nescio, sed puto talem esse vitam humanam. Res quae necessariae sunt vitis nostris saepe nescimus, et, si rectus sum, nonumquam nos aliqua agimus sine scientia, sperante quid agendum rectum esse. Sed, quamquam nescimus pro quo vivimus — et fateor dubitare causam vivendi quae super lapidum scriptum esse invenire nos possumus— talis est vita, et adsumus hic in hoc mundo. Quamquam incerti sumus cur hic adsumus, unum certum est: manere, etsi fortasse et sine ratione et sine causa et sine fato perficiendo, est fatum nostrum. Parti sumus, etsi fortasse non saepe voluntas nostra est ut parti simus. Hic sumus et spiramus et aliqua facimus cum manibus nostris. Exolescemus, infirmes fiemus, in tenebris huc illuc currimus. Hi sunt meti humani.
Carpe Diem
Ergo quid est nunc? Vivendi sumus in laetitia aut in terrore? Responsum tibi dare non possum. Puto neminem responsum alicui dare posse, quia una vita est dissimilis alia vita, sicut quid aliquem delectat non saepe alicui placet. Et si aliquis sciat quomodo vivere debere, quid opum esse nobis, certe iam non confundentes simus super vitam. Si sic sit, possimus unum librum legere, aut ab aliquo rogare, et omnis clarus fiat. Sed sic non est, et videre possumus homines omnium saeculorum eamdem quaestionem habuisse. Sed certe non hic scribo ut nos tristes fiamus. Certe, quamquam nescimus quid fatum nostrum esse, habemus aliam viam vivendi. Possumus videre quid patres nostros cogitavisse. Quid fuit consilium hominum qui in saeculo antiquo vixerunt?
Videamus unum exemplum. Olim unam poemam audivi, et volo tibi dare hanc poemam. Quintus Horatius Flaccus, aut in anglica “Horace” vocatur, poetus illustris quis 65 BCE — 8 BCE vixit, hanc scripsit:
Tu ne quasieris, scire nefas, quem mihi quem tibi.
Finem di dederint, Leuconoe
Nec Babylonios, temptaris numeros
Ut melius, quicquid erit pati
Seu plures hiemes
Seu tribuit, Iuppiter ultimam.
Quae nunc oppositis, debilitat
pumicibus mare
Tyrrhenum sapias, vina liques et spatio brevi
Spem longam reseces
Dum loquimur, fugerit invida
Aetas: carpe diem. Quam minimum, credula postero
Vitam nostram brevem esse, ergo carpe diem, scripsit Horatius. Noli sperare ut vita nostra longiorem fiat, quia quamquam fortasse vivere possimus ad centum annos nati simus, saepe brevior est vita quam speramus. “Finem” etiam “di dederint”. Quomodo vita nostra finitur? Quot annos iam habemus ante mortem nostris? Nemo scit. Finis vitae est quid deus solus scit, et is (aut ii, si credis in multis deis) tribuit nobis.
Ceterum, si tibi placet, rogare volo, cur Horatius dixit “nefas ut sciamus, quem mihi et tibi”, aut “res futuras”? Nescimus quid facturum esse, ergo naturalis est nonne si nos scire volumus quid facturum esse, quem nobis? Quia secretus deus sit, forsitan. Certe Horatius idem putavit. “Nec Babylonios, temptaris numeros”, sic Horatius scripsit. Noli temptari ut quaerere, per astrologos, aut per alias vias. “Ut melius, quicquid erit pati”. Sed, quamquam nefas est (si ita credis), non difficilis est invenimus homines qui invenire, aut quaerere conari res quae forsitan nefas sit. Quamquam iudicas rem futuram scire esse rem impossibilem, si possimus, certe velimus. Nos homines sumus, et ut scimus, multas res nos gubernare non possumus. Quem edemus cras, quid facturum esse, omnes nescimus. Ergo semper in terrore vivimus, aut alicui, fons laetitiae est incertus.
Vae Nobis
Tamen poema non est vita; non saepe tam pulchra est vita quam poemam. Non semper fiunt omnia qua pulchra sunt super hanc terram quae operta est a caenis et cineribus. Habet terra homines cuius vita in pauco tempore modo lucet antequam deletur, vita quae perditur in servitio aut in bello. Sed cave, hic non dico vitam semper malam esse. Scio terram habere aliqua qua pulchra sunt. Si videas, facilis est aliquibus ut inveniant laetitias. Vero si felix est vita vestra, laetamini! Gaudete si bonam vitam perducitis. Tamen quamquam sic est, necesse est nobis fateri non omnes esse tam felices quam nos. Ergo debemus ut rogemus, quid agamus si diem carpere non possimus? Quid agamus, si vita non tam beata est ut se florescere sinat? Nonne vidistis homines quorum vita est pleni malorum, qui in nocte dormire non possunt, qui in die semper laborant sine requie, et etiamtunc semper in inopia et tristitia vivunt? Unam vitam tantam habemus, sed perdemus hanc in omnibus qui non pertinent ad cultum humanorum. Quamquam Horatius dixit ut nos diem carpamus, possumusne diem carpere post deformationem et perditionem corporum nostrorum? Possumusne diem carpere, si in servitio vivimus et tempus ad vitam colendam non habemus?
Quid cogitas? Intellegimus miserabilem esse vitam nostram. Laetare si putas bonam esse tibi vitam tuam. Sed quid est iis qui in tristitia vivunt? Num possumus ei dicere ut patientiam habere, quia omnia bona erit? Num debemus? Forsitan ceterum dicas: “unam vitam solam habemus, et sancta est, ergo non debemus (aut nefas est) eam perdere. Aut quis scit? Fortasse felix erit vita tua. Omnes tempus sibi habent. Nemo scit quid facturum esse. Si deus nobis beneficit, vita melior erit”. Huic dico, non plus quam inanem spem esse hanc. Nolle vitam pendere, dicis, sed num semper in potestate nostra est ut vitam non perdamus? Si deum benedicere, dicis, sed cui, et quando? Num certus es deus nos homines curat? Si deus nos curat, num videbimus tot homines cuius vitae perdendae sunt sine bona causa, non ut se ipsos curent, aut ut pro bona causa interiant, sed ut se interiant pro interito ipso? Num videbimus tot mali super terram? Quid dicis, nisi spem inanem? Meliusne sit si talem vitam in constantia pervivamus, aut forsitan melius sit nobis si, ut Lucretius dixit, vitam et poenam nostram finem faciamus? Quid est mihi, quid est tibi, si super terram permanebimus, nisi plures poenae patiendae nobis sunt?
Cur destinati estis ad vivendum? Certe non dico meliorem fore nobis omnibus si nos omnes mortem accemus. Forsitan dicere velis: “vita non est tam misera. Videte solem lucere, videte omnes qui super terram sunt. Si conaris, certe laetitiam invenire poteris”. Ita verum est. Sed quamquam tibi lux solis est dulcis, aliquo lux solis est causa mortis. Arbitrium tuum est si in vita permanere vis, et contradicere nolo, sed tu non alii homines es, et alii homines non tu sunt. Quomodo probamus unum consilium meliorem esse aliis consiliis, si origo utriusque consilium est vita nostra quae semper dissimilis est inter suam? Credo hoc: procul ab dubitatione est, melius est aliquibus hominibus si finem faciant. Quantum pretium vitae est quae non alia nisi una longa tragoedia, cuius salutaris est spes inanis sola?
Credo neminem mori velle, sed si vita est nil nisi mors vivens, quid interest? Num vitium eius est si vitam suis finit? Credo non esse. Immo, puto id esse vitium aliquorum qui alium hominem finem vitae facere faciunt. Sed nonne nefas est hoc agendum, ut aliquem finem vitae facere faciant? Credo non semper sic esse quoque. Certe nonumquam peccatum est alicuius quis hoc facit, maxime si hoc agit per libertatem aut voluntatem suis. Sed, alio homini, alias optiones non habet. Alium interficit quia vero talis civitas nostra est, in qua nonnumquam hominem interficere bonus est probatur si fateri vis. Id est peccatum nostrum.